Sociaal-culturele aspecten van lichaamsontharing

Bij de ontwikkeling van de trend van lichaamsontharing zijn er sociaal-culturele aspecten te benoemen die een rol hebben gespeeld of waarvan gesuggereerd wordt dat zij een rol hebben gespeeld. Die proberen wij te belichten om daarmee de ontwikkeling van de trend beter te kunnen begrijpen.

 

De ontwikkeling van ontharing begon tegen de tijd dat genderverschillen op andere gebieden steeds minder werden. In de jaren ’20 kwam het vrouwelijk kiesrecht, het verlies van beperkende kledingstijlen (nu nadruk borst en taille) en een verlies van de norm voor vrouwen om discreet in het openbaar te zijn. Dit kan ervoor hebben gezorgd dat ontharing is ontwikkeld om symbolisch het verschil in geslacht te onderhouden in een periode dat geslachtsmarkers teniet werden gedaan.

 

In de jaren ’30 wordt er een link gelegd tussen ontharing en hygiëne. Destijds was er het algemene beeld dat beharing vuiler was dan gladheid en dat elke lichaamsopening vuil is. Aangezien vrouwen een lichaamsopening meer hebben heerste de overtuiging dat een vrouw vuiler was dan de man. Er wordt gesuggereerd dat de vrouw zichzelf zou zijn gaan ontharen als gevolg van deze culturele gedachte.

Harpers Bazaar, 1922

 

De ontwikkeling van de haarloze norm bij vrouwen kan mogelijk ook worden gevonden in de voorwaarde dat vrouwen zichzelf minder volwassen mogen zien. Lichaamshaar is een signaal voor (seksuele) volwassenheid en voor mannelijke kracht. Door te benadrukken dat vrouwen lichaamshaar moeten verwijderen kan er een sociaal-culturele vergelijking worden gemaakt met een kind-achtige status dat passief is en afhankelijk van mannen (een bewering uit de jaren ’80).

 

Mannen scheren zich dagelijks en daardoor herinneren zij de familie en zichzelf aan hun mannelijkheid. Echter, wanneer vrouwen schrijven over verwijdering van haren heerst er geheimhouding en schaamte. Dit leidt tot de gedachte dat ongewenst haar beschamend is en het weghalen ervan eveneens. Deze geheimhouding voorkomt dat zowel mannen als vrouwen de last erkennen van vrouwelijke schoonheid en de biologische werkelijkheid wordt ermee ontkend (jaren ’80).

 

Feministen benadrukken de inspanning die een vrouw moet doen om er aanvaardbaar vrouwelijk uit te zien. Als vrouwen niet aan de schoonheidsstandaarden voldoen krijgen zij een schuldgevoel doordat er een vergelijking wordt gemaakt met luiheid en onaantrekkelijkheid. Dit resulteert in een cyclus van inspanning om de illusie te behouden dat vrouwelijkheid moeiteloos is (jaren ’80-’90). Om die reden geven feministen aan dat vrouwen moeten stoppen met de stilte rondom schoonheid.

 

 

commercial Gillette Venus Jennifer Lopez, 2011

 

Massamedia en marketingcampagnes hebben door de tijd heen bijgedragen aan het ideaalbeeld van ontharing bij vrouwen doordat zij het modebeeld weerspiegelden, bijvoorbeeld in de jaren ’20 waarbij er nadruk op kale oksels werd gelegd door het modebeeld dat meer bloot liet zien en boeken/tijdschriften van de jaren ’40 waarbij er specifiek op kale benen werd gefocust. De haarloosheidsnorm berust op heteroseksuele voorwaarden waarbij de tem ‘male gaze’ van toepassing is: vrouwen moeten als lustobject dienen voor de man. Een Gillette Venus commercial met Jennifer Lopez geeft een indruk van hoe het ideaal van de vrouw in 2011 wordt neergezet. Een advertentie van scheermesjes van het Amerikaanse merk Schick uit 2011 beschrijft het volgende:

 

“A whole weekend away from your razor”

 

Hiermee wordt de indruk gegeven dat het normaal is dat iedere vrouw zich dagelijks of om de paar dagen onthaart.

 

Shave-Cation, 2011

De verhoogde toegankelijkheid van pornografie op het internet heeft gezorgd voor de acceptatie van verwijdering van schaamhaar als norm. Schaamhaar verwijdering blijkt een belangrijk aspect te zijn van het uiten van seksualiteit en participatie in seksuele activiteit. Het verwijderen heeft dus ook een belangrijke psychoseksuele basis.

 

De redenen voor ontharing voor vrouwen in de laatste tientallen jaren is dat haarloosheid wordt gelinkt aan aantrekkelijkheid, vrouwelijkheid, reinheid, voorkeur man/partner voor seks of seksueel genot en de druk van anderen of naleving van sociale normen. Indien vrouwen zich niet aan de haarloze norm houden krijgen zij ervaring met de negatieve gevolgen waarin ze minder seksueel aantrekkelijk, gezellig, positief, gelukkig en als meer agressief dan vrouwen zonder beharing worden gevonden.

Zie jij veel terug van deze negatieve gevolgen in het dagelijks leven? Zie jij jezelf als slachtoffer van negatieve gevoelens met betrekking tot lichaamsontharing?


~ Annerie, Anouk en Rachèl

 


Toerien, M., Wilkinson, S., 2003, Gender and body hair: Constructing the feminine woman, Women’s Studies International Forum, Vol. 26, No. 4, pp. 333 – 34
Fahs, B., Delgrado, D.A., 2011, The specter of excess: Race, class and gender in women’s body hair narratives, p. 13-25
Braun, V., Tricklebank, G., Clarke, V., 2013, ‘‘It Shouldn’t Stick Out from Your Bikini at the Beach’’: Meaning, Gender, and the Hairy/Hairless Body, Psychology of Women Quarterly 37(4) 478-493